7 soruda ifşa
Sosyal medyada başlayan ifşa zinciri birçok yazarın cinsel saldırı iddialarıyla devam ederken, gözler bu suçların peşine çevrildi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi. Dr.Devrim Güngör, Hürriyet’in sorularını şöyle yanıtladı:
1) Sosyal medyadan açıklama yasal olarak ne anlama geliyor?
Bir kişiye karşı işlenen bir suçun açıklamasıdır. Kural olarak kişiye karşı işlenen suçun ifşa edilmesi hukuki sorumluluk gerektirmez. Herkes mağdur olduğu bir suçu açıklayabilir. Bu açıklama sosyal medyada da yapılabilir.
2) Açıklama ve iftirayı nasıl ayırt edebilirim? Aralarındaki ince çizgi nedir?
Açıklama ve iftira arasındaki ince çizgi ve ayrım, bu ifadenin doğruluğudur. Bir suçun ifşa edilmesi doğru değilse, TCK’nın “hakaret” veya “hakaret” suçundan ifşayı sorumlu kılmasıyla sonuçlanır. Bir kişiye karşı işlenen bir suçun ifşa edilmesi bir hak olarak görülmekte ve hukuki sorumluluk gerektirmemekle birlikte, yanlış bir şekilde ifşa edilmesi hakaret suçu teşkil etmekte ve sorumluluk gerektirir. İddianın yapıldığı kişinin şikayeti üzerine iftira ve hakaretten ceza ve tazminat davası açılması mümkün olabilir.
3) Savcıların sosyal medya ifşası konusunda işlem yapması gerekiyor mu?
Hukukumuzda şikayete dayalı olan ile şikayete dayanmayan suç arasında bir ayrım vardır. Cinsel taciz ve basit cinsel saldırı suçları, şikayete konu suçlardır. Bu nedenle soruşturmaya konu olabilmesi için şikayetin kuruma yani adli mercilere yapılması gerekmektedir. Sosyal medyada yapılan açıklama geçerli bir şikayet başvurusu olarak değerlendirilemeyeceğinden savcılar cinsel taciz ve basit cinsel saldırı gibi suçlarda kendiliğinden hareket edemezler. Ancak çocuklara karşı şikayete konu olmayan bir suç, tecavüz veya cinsel istismar işlenirse bu durumda savcılar re’sen hareket edebilir.
4) Masumlar da hedef olur mu?
Masum insanlar da sosyal medyayı ifşa etme hareketinin bir sonucu olarak hedef haline gelebilir. Ancak bu durumda iki noktaya dikkat edilmelidir. Birincisi, başkalarının masum olduğu varsayımı ihlal edilmemelidir. İkincisi ve daha da önemlisi, kişi hedef haline getirilmemelidir. Örneğin, bir kişi bir sosyal medya teşhir kampanyasının bir sonucu olarak hedef alınırsa, bir linç girişimine maruz kalabilir. Bu ince çizgi. Aslında cezalandırılması için adli makamlara başvurulur. Masum insanların bu şekilde suçlanmasının önüne geçecek mesele, hakaret ve iftiranın hukuken suç sayılmasıdır. Masum bir kişi sosyal medyada iftira ve hakarete uğrarsa adli makamlara şikayette bulunabilir.
Bazı insanlar bazen çıkıp 20 yıl 30 yıl önce istismara uğradıklarını söylüyorlar. Davacı bunu kanıtlayamaz. Bu nedenle dengeyi korumada fayda var. Ancak ifşa edilmesi yasal olarak cezalandırılmasa da, kişi için önemli sonuçlar vardır. Kevin Spacey’nin bir örneği var. Spacey düzinelerce erkek tarafından cinsel tacizle suçlandı ve üç dava açıldı. Spacey, 1992 yılında tacizde bulunduğu iddia edilen kişinin ölümünden yargılandı.
5) Zincirleme ifşa, tacizi ortaya çıkarmada faydalı mı?
Konveyör hareketinin açıklanmasının Türkiye’de bir ilk olduğunu düşünüyorum. ABD’de yaygın örnekler var. Tacizin sosyal medyada ifşa edilmesinin bu tür suçlar için caydırıcı olabileceğini düşünüyorum. Çünkü taciz suçunu işleyenler, mağdurun bu eylemi ifşa etmeyeceğini ve mağdur toplumdan utanacağı için bu suçun gizli kalacağını düşünmeye teşvik edilmektedir.
6) İfşa edildikten sonra intihara sürüklenen kişinin sorumluluğu kimdir?
Bana göre böyle bir durumda hiç kimse hukuken sorumlu tutulamaz. Çünkü ifşanın o kişiyi intihara sürükleme niyetiyle yapıldığı kanıtlanmalıdır. Böyle bir niyet ileri sürülmedikçe kişinin intiharından hiç kimse sorumlu olmayacaktır.
